Czarna komedia jest podgatunkiem filmowym wywodzącym się z tradycji surrealistycznej znanej wcześniej z literatury i teatru. Pierwsze czarne komedie powstawały u zarania dziejów kina, zazwyczaj jako komediowe horrory. W latach 40. XX wieku zaczęto bawić się komizmem także w ramach innych poważnych gatunków. Do najważniejszych dzieł z tego okresu należą m.in. „Arszenik i stare koronki” Franka Capry oraz „Szlachectwo zobowiązuje” Roberta Hamera. Od tego czasu powstały setki czarnych komedii, które zdobywały zarówno uznanie widzów, jak i krytyków. My wybraliśmy z nich 10 najwybitniejszych. Zobacz!
Czarna komedia – film, przy którym umrzesz ze śmiechu
Zanim przejdziemy jednak do opisywania poszczególnych filmów, warto nakreślić, czym tak naprawdę jest czarna komedia i co odróżnia ją od pozostałych odmian gatunku. Tym, co dla niej najbardziej charakterystyczne, jest humorystyczne przedstawianie tematów uznawanych za tabu, z których z zasady nie powinno się żartować. Do tematów takich należą m.in. śmierć, przemoc, bieda, wojna, cierpienie i dyskryminacja.
Po co tworzy się czarne komedie?
Co istotne i warte zaznaczenia, dobra czarna komedia operuje humorem, groteską lub satyrą, by wyszydzić rasizm, seksizm, nietolerancję, bezsens przemocy lub wojny, a nie po to, by powielać krzywdzące stereotypy i nawoływać do niestosownych zachowań. Wyśmiewając je, ukazuje bowiem ich absurdalność. Jeśli zaś chodzi o tematykę śmierci, podejmowanie jej w komediach służy zazwyczaj oswajaniu się z tym przykrym, lecz nieuchronnym zjawiskiem.
Czarna komedia – TOP 10 filmów, które śmieszą i szokują
Wśród twórców filmowych jest wielu reżyserów i scenarzystów, którzy specjalizują się w czarnym humorze i okraszają nim większość swoich filmów. Należą do nich m.in. bracia Coen, Tim Burton, Taika Waititi czy Quentin Tarantino. W poniższym zestawieniu staraliśmy się ograniczać liczbę ich dzieł do jednego najważniejszego, nawet jeśli większość ich dorobku uznaje się za świetne czarne komedie. Chcąc zaprezentować jak najszerszy obraz podgatunku, wybraliśmy następujące tytuły:
1. „Parasite” (2019)
Południowokoreański hit, który zachwycił Amerykańską Akademię Filmową i widzów na całym świecie. Bong Joon-ho przedstawia w nim rodzinę ze slumsów, która wkupuje się w łaski bogaczy. Z każdą sceną komizm coraz bardziej ustępuje miejsca makabrze, która w finale osiąga swoje apogeum.
2. „Fargo” (1996)
Zrujnowany finansowo mężczyzna postanawia zorganizować porwanie własnej żony, aby wyłudzić okup od teścia. Nie wszystko przebiega jednak zgodnie z planem, a do rozwiązania sprawy niebezpiecznie zbliża się ciężarna policjantka (Frances McDormand). „Fargo” to najsłynniejszy film braci Coen, który zdobył dwa Oscary. Do najpopularniejszych czarnych komedii tych twórców należą też „Barton Fink”, „Tajne przez poufne” i „Poważny człowiek”.
3. „Delicatessen” (1991)
Surrealistyczna opowieść o hotelarzu, który morduje gości swojego przybytku, by przerabiać ich na potrawy. Kiedy wprowadza się do niego były klaun, sprawy przybierają zaskakujący obrót. Debiut duetu w składzie Jean-Pierre Jeunet i Marc Caro był na początku lat 90. odkryciem, które utorowało drogę pierwszemu z twórców do realizacji „Amelii”.
4. „Najpierw strzelaj, potem zwiedzaj” (2008)
Komedia omyłek o dwóch płatnych zabójcach, którzy po nieudolnie wykonanym zadaniu przenoszą się do Brugii. Na miejscu nie jest jednak tak spokojnie, jak sobie wymarzyli. W rolach głównych plejada gwiazd z Colinem Farrellem, Ralphem Fiennesem i Brendanem Gleesonem na czele.
5. „Lobster” (2015)
Samotni ludzie trafiają do specjalnego ośrodka dla singli, by znaleźć drugą połówkę. Brzmi sympatycznie, ale tylko do czasu, gdy wychodzi na jaw, że jeśli nie uda im się tego zrobić, zostaną przemienieni w zwierzynę łowną. „Lobster” to jedno z wielu doskonałych dzieł Yórgosa Lánthimosa, który na ekranie stwarza nierealne sytuacje, by przenikliwie przyjrzeć się otaczającej nas rzeczywistości. W roli głównej ponownie Colin Farrell.
6. „Sok z żuka” (1989)
Prawdziwy klasyk lat 80. opowiadający o małżeństwie, które po śmierci musi mierzyć się z nowymi właścicielami ich domu. Aby przepędzić niechcianych lokatorów, umarli wzywają na pomoc bioegzorcystę o imieniu Beetlejuice. „Sok z żuka” to tylko jedna z wielu znanych czarnych komedii Tima Burtona. Należą do nich także „Gnijąca panna młoda” i „Marsjanie atakują!”.
7. „Doktor Strangelove, czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę” (1964)
Stanley Kubrick nie kojarzy nam się z zabawnymi filmami, a jednak w 1964 roku nakręcił jedną z najlepszych czarnych komedii w historii. Jej tytułowym bohaterem jest były hitlerowski zbrodniarz, który doradza Amerykanom w kwestiach jądrowych. Kiedy szalony generał z USA rozpoczyna samowolny atak atomowy na ZSRR, dr Strangelove musi zmierzyć się z kryzysem nuklearnym. Choć film ten powstał ponad pół wieku temu, do dziś pozostaje przerażająco aktualny.
8. „Bękarty wojny” (2009)
Produkcja z 2009 roku przekracza wszelkie granice, ukazując alternatywną historię II wojny światowej, podczas której Żydzi biorą odwet za wyrządzone im krzywdy i polują na nazistów. W tym kultowym filmie Quentina Tarantino główne role grają Brad Pitt, Eli Roth, Mélanie Laurent, Christoph Waltz, Diane Kruger i Michael Fassbender. Sporą dawkę czarnego humoru można znaleźć także w innych filmach reżysera, m.in. w „Czterech pokojach”, „Pulp Fiction” i „Django”.
9. „Jojo Rabbit” (2019)
Akcja filmu Taiki Waititiego również toczy się podczas II wojny światowej. Dla odmiany opowiada jednak o Niemcach, a w szczególności o dziesięciolatku, którzy marzy, by zostać przykładnym nazistą. Przeszkadza mu w tym jednak dobre serce i przyjaźń z nastoletnią Żydówką. Ten znakomity obraz został nagrodzony Oscarem za scenariusz. Wśród mniej zaangażowanych społecznie czarnych komedii Waititiego znajdziemy m.in. „Co robimy w ukryciu”.
10. „Jabłka Adama”
Anders Thomas Jensen stworzył czarną komedię filozoficzną, której głównym tematem jest spór pastora Ivana z neonazistą Adamem o to, czy silniejsze jest dobro, czy zło. W tym wyjątkowym filmie duńskiego reżysera główne role zagrali Mads Mikkelsen i Ulrich Thomsen.
Wśród najlepszych czarnych komedii, które doceniają znawcy i uwielbiają widzowie, znajdziesz też „Dzikie historie”, „Żywot Briana” i „Sens życia według Monty Pythona”, „Ze śmiercią jej do twarzy”, wszystkie odsłony „Rodziny Addamsów”, czy „American Psycho”. Czarna komedia jest obecna także w polskiej kinematografii, a do najsłynniejszych filmów tego gatunku należą: „Rewers”, „Ciało” czy „Wszyscy moi przyjaciele nie żyją”.
Subskrybuj
