Kino to dosłownie ruchome obrazy (z angielskiego motion pictures). Ten, kto je tworzy, jest więc osobą niezbędną w procesie jego powstawania. Wszystkie swoje decyzje oczywiście musi konsultować z reżyserem. Jego dzieło nabiera zaś ostatecznego kształtu na etapie montażu i postprodukcji. Wciąż jednak to jego zmysł i wrażliwość artystyczna decydują o tym, czy ma się do czynienia z wizualnym dziełem sztuki, czy przezroczystą formą. Kim właściwie jest operator filmowy i za co konkretnie odpowiada?
Operator filmowy a operator kamery – czym różnią się te zawody?
Choć wiele osób niezaznajomionych z branżą filmową używa tych terminów wymiennie, istnieje zasadnicza różnica między operatorem filmowym a operatorem kamery. Pierwszy, zwany też operatorem obrazu lub autorem zdjęć, to w skrócie osoba odpowiedzialna za stronę wizualną filmu. Jako szef pionu operatorskiego ustala z reżyserem i scenografem kompozycję plastyczną kadru, stylistykę zdjęć, ich tonację kolorystyczną, rodzaj oświetlenia, ruchy kamery i sposób kadrowania.
Drugi, zwany też szwenkierem, jest natomiast osobą, która realizuje wizję autora zdjęć, własnoręcznie obsługując kamerę. W swojej pracy ściśle współpracuje z asystentem kamery, który odpowiada za jej stan techniczny i ostrość obrazu.
W niskobudżetowych produkcjach operator obrazu często jest też operatorem kamery
Wciąż są to jednak dwa odmienne zawody o różnym zakresie obowiązków. Żadnego z nich nie nazywa się natomiast kamerzystą. Tym potocznym terminem można określać osoby filmujące wesela, ewentualnie operatorów telewizyjnych.
Jak zostać operatorem filmowym?
Aby zostać operatorem filmowym, należy skończyć szkołę filmową. Na planie zdjęciowym mało kto patrzy na dyplom, jednak bez odpowiedniej wiedzy i przygotowania bardzo trudno wykonywać ten zawód. Uczelnia wyposaża przyszłego operatora w niezbędny warsztat, znajomość sprzętu i wiedzę o filmie, jego historii i języku, a także w znajomość historii sztuki i zasad kompozycji.
W Polsce przyszłych autorów zdjęć i szwenkierów szkolą dwie publiczne uczelnie. Na PWSFTviT imienia Leona Schillera w Łodzi odbywa się to na kierunku Sztuka operatorska, zaś w katowickiej szkole filmowej funkcjonuje Realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia. Dyplom z „operatorki” można też uzyskać na prywatnych uczelniach.
Kto pracuje w pionie operatorskim?
Operator obrazu nadzoruje prace zespołu fotograficzno-operatorskiego i ma pod sobą szereg osób. Należą do nich wspomniani już szwenkier i asystent kamery, a także mistrz oświetlenia, oświetlacze, wózkarz, fotosista, agregaciarz i elektryk. W uproszczeniu – wszystkie osoby, które zajmują się sprzętem na planie, należą do pionu operatorskiego.
Zarobki w pracy operatora obrazu
Trudno wskazać średnie zarobki autorów zdjęć. Wszystko zależy od wielkości przedsięwzięcia, budżetu produkcji, a także dorobku artystycznego samego realizatora obrazu filmowego. Warto podkreślić jednak, że wynagrodzenie operatora za jeden projekt to zazwyczaj kilkadziesiąt tysięcy złotych lub dolarów.
Najsłynniejsi operatorzy filmowi – polscy i zagraniczni
Jeśli chodzi o branżę filmową, największą dumą narodową są polscy operatorzy. Mistrzowie ujęć, tacy jak Sławomir Idziak, Janusz Kamiński czy Dariusz Wolski to artyści, którzy współpracują z najsłynniejszymi reżyserami świata. Idziak ma na swoim koncie „Harry’ego Pottera”, Kamiński to nagrodzony dwoma Oscarami stały współpracownik Stevena Spielberga, zaś Wolski to ulubiony operator Ridleya Scotta.
Oczywiście nie tylko Polacy znają się na sztuce operatorskiej. Do najsłynniejszych współczesnych twórców w Hollywood należą też Greig Fraser, Roger Deakins, Wally Pfister, Hoyte van Hoytema, Jeff Cronenweth, Robert Yeoman i Robert Richardson.
Wiesz już, za co odpowiada operator filmowy i dlaczego nie należy mylić go z operatorem kamery. To zawód, w którym niezbędna jest wiedza, kreatywność i doświadczenie.
Subskrybuj
